Direct trade: geen keurmerk en toch duurzaam?
Door: Diede Verstegen.
Bij duurzame producten wordt al snel gedacht aan producten met een keurmerk: zoals UTZ certified, fairtrade, organic etc. Maar betekent dit dat alleen producten die een keurmerk hebben op een duurzame manier zijn geproduceerd? Voor mijn afstudeerscriptie heb ik onderzoek gedaan naar Direct Trade koffie. Direct Trade is geen keurmerk. Ik heb onderzocht of deze manier van handelen (toch) duurzaam kan zijn.
De term ‘Direct Trade’ vertaalt zich letterlijk simpelweg naar ‘directe handel’. Het is geen officieel keurmerk met bepaalde voorwaarden en er is geen partij van buitenaf die controleert of een bepaald product daadwerkelijk volgens het Direct Trade principe is verhandeld. Bij officiële keurmerken, zoals Fairtrade, is er sprake van een onafhankelijke partij die dit controleert. Direct Trade is onderhevig aan de betekenis die eraan gegeven wordt; er is niet één Direct Trade principe, maar het is vrij te interpreteren. De term Direct Trade is niet inherent aan koffie, maar komt ook voor bij thee en cacaohandel.
Voor mijn onderzoek heb ik mij vooral gericht op koffiebranders in Nederland die hun koffie als Direct Trade verkopen. Zij refereren met Direct Trade aan de manier waarop de koffiebonen zijn ingekocht. In dit geval wordt Direct Trade dus gezien als een handelsmethode waarbij de koffiebranders zo direct mogelijk contact hebben met de producenten (koffieboeren). Op deze manier hebben de koffiebranders overzicht en transparantie in de koffieketen, want ze overzien elke stap die de koffiebonen afleggen. Hierdoor weten ze meer over de omstandigheden waarin de koffiebonen zijn geproduceerd, de afkomst en welke weg de koffiebonen hebben afgelegd van producent tot brander. Doordat de koffiebranders meer overzicht en controle op de gehele keten hebben kunnen zij een hoge kwaliteit koffiebonen importeren. Door de korte keten kunnen de koffiebranders de kwaliteit van de koffie garanderen, controleren en waarborgen. Ook kunnen zij bij de producent aangeven wanneer er vraag is naar een ander soort bonen op de markt. Hierdoor krijgen de producten ook een directere toegang tot de markt en de vraag die er is. Doordat deze keten korter is, is het idee dat er meer geld bij de producent terecht komt en niet verloren gaat bij tussenhandelaren. Hierdoor heeft de producent meer mogelijkheden om te investeren in het produceren van goede kwaliteit koffiebonen (en aan te passen aan de vraag op de markt) en in zijn eigen leefomgeving.
Door Direct Trade te handelen, kunnen koffiebranders een goede kwaliteit koffiebonen importeren, dit proeven de consumenten dan weer terug in hun koffie
Als Direct Trade op deze manier wordt geïnterpreteerd is het, volgens mijn onderzoek, een handelsmethode die bij kan dragen aan een sociaal duurzame manier van handelen. Hierbij speelt vooral de relatie die de producent en de koffiebrander opbouwen een belangrijke rol. Om duurzame handel en ontwikkeling te kunnen realiseren worden (lange termijn) relaties beschouwd als een cruciaal onderdeel. Dit geeft namelijk toegang tot een zeker en vast inkomen, wat mogelijkheden creëert om investeringen te doen in zowel de producten als de leefomgeving van de producenten. Direct Trade zou dus door middel van directer contact tussen de producenten en koffiebranders een betere kwaliteit koffie opleveren en tegelijkertijd bijdragen aan een sociaal economische ontwikkeling voor de producenten.
Dit klinkt alsof Direct Trade een ideaal alternatief biedt voor een sociaal economisch duurzame manier van handelen, maar er zijn ook een aantal vraagtekens bij te plaatsen. Hoe weet je bijvoorbeeld als consument dat de koffiebonen die jij koopt daadwerkelijk op een Direct Trade manier zijn ingekocht en dat een eerlijk deel van de prijs die je betaald naar de koffieboer is gegaan? In dat geval moet je de koffiebrander op zijn of haar blauwe ogen vertrouwen of doorvragen naar de gegevens en achtergrond van de koffiebonen. Door Direct Trade te handelen, kunnen koffiebranders een goede kwaliteit koffiebonen importeren, dit proeven de consumenten dan weer terug in hun koffie. Daarnaast is het belangrijk dat de koffiebranders het verhaal van achter de koffie kunnen vertellen, dus transparant zijn over hun handelsmethodes en kunnen aantonen waar de koffie vandaan komt en onder welke omstandigheden dit geproduceerd is. Transparantie en traceerbaarheid spelen dus een belangrijke rol bij Direct Trade. Zeker omdat Direct Trade geen vaste betekenis heeft, is het belangrijk dat er goed wordt aangegeven welke betekenis eraan gegeven is.
Ondanks het feit dat de definitie van Direct Trade niet eenzijdig is en het geen officieel keurmerk is, kan het als handelsmethode bijdragen aan een sociaal economische duurzame manier van handelen. Maar er is ook een belangrijke rol weggelegd voor de consument; door bewuster bezig te zijn met waar producten vandaan komen. Door jezelf af te vragen welke weg het product wat je koopt heeft afgelegd en of de producent een eerlijk deel van de prijs ervoor heeft gekregen. Als consumenten zich bewuster zijn van het verhaal achter de producten, zou Direct Trade een handelsmethode kunnen bieden die overzicht en duidelijkheid geeft over het verhaal achter het product. Het belang van transparantie en traceerbaarheid bij Direct Trade zouden een inspiratie kunnen zijn voor een bredere markt.
