Fair om de wereld: fair trade cocaïne uit West-Afrika?
In de blogreeks “Fair om de wereld” bespreken we elke maand een goed product uit een mooie plek ergens op de wereld. Of het nu koffie uit Ecuador is, chocola uit België en bestaat fairtrade cocaïne eigenlijk en waar moeten we dat dan zoeken? Voor elke blog hebben we een leuke gastblogger gevonden met een bijzondere interesse voor het gekozen product of regio. Deze maand roept Janneke Nijmeijer, founder van de , jullie op om mee te denken over de vraag hoe cocaïne eigenlijk fair trade zou kunnen worden.
Stichting Fairtrade Cocaine verkoopt –helaas- nog geen eerlijke cocaïne, maar wel een verhaal. Voor deze blog werd Stichting Fairtrade Cocaine gevraagd een bepaalde regio te belichten. Hoewel de cocaïnehandel veel regio’s betrekt, gaat deze blog over de problemen als gevolg van cocaïnehandel in West-Afrika.
De roots van cocaïne: cocabladeren uit Zuid-Amerika
Cocaïne wordt gemaakt van cocabladeren. Deze cocabladeren groeien op grote hoogte (op 500 – 2000 meter) in het Andesgebergte in Bolivia, Peru en Colombia. Cocabladeren worden al eeuwenlang gebruikt door inheemse volkeren in Zuid-Amerika tegen hoogteziekte en moeheid. Toen de Europese kolonisten Zuid-Amerika veroverden, bleken cocabladeren een handig betaalmiddel. De conquistadores betaalden hun inheemse arbeiders uit met cocabladeren, zodat ze harder konden werken en langere uren konden maken.
Cocaïne nu: populair in Noord-Amerika en Europa
Cocabladeren bleken niet populair op de Westerse markt. Het chemische product cocaïne echter wel. Inmiddels wordt meer dan 65% van de productie van cocaïne geconsumeerd in Noord-Amerika en Europa. Deze welvarende regio’s zijn verantwoordelijk voor 80% van de totale marktwaarde van cocaïne. De handelsroute van cocaïne naar Europa verliep doorgaans van het Andesgeboorte richting de Caribische eilanden naar Europa. Door de vergrote kans op onderschepping door Europese marechaussees is er een alternatieve doorvoerroute ontwikkeld via West-Afrika. Om het vervolgens over land, zee of door de lucht Europa in te krijgen.
Dit wordt ook wel het balloneffect genoemd: Waar druk wordt uitgeoefend op één plek, verplaatst de lucht zich naar een andere plek in de ballon. Maar de hoeveelheid lucht in de ballon blijft evenveel. Dit geldt ook voor cocaïnebestrijding: Als je het op een bepaalde plaats de kop indrukt, ontwikkelt het zich ondertussen elders verder en de hoeveelheid is onveranderd.
Gevolgen: vele doorvoerroutes, waaronder West-Afrika
Inmiddels komt 25% van de totale cocaïne via West-Afrika Europa binnen. Dit is een groot probleem voor West-Afrika. Verschillende internationale organisaties uiten hun zorgen over dat West-Afrika het nieuwe Mexico wordt. In Mexico zijn er 154.345 drugsgerelateerde moorden gepleegd, waaronder vele burgers. Cocaïne is illegaal, daarom moeten concurrerende drugskartels het buiten het juridisch systeem met elkaar uitvechten. Dit willen we in West-Afrika voorkomen, toch?
West-Afrika is een makkelijk doelwit voor drugshandel. Niet vanwege de geografische ligging, maar omdat het zwakke overheden heeft, slechte rechtshandhaving kent en corruptie. Overheidsfunctionarissen zijn makkelijk omkoopbaar, wat maakt dat bijvoorbeeld douaniers een geldbedrag aannemen om de cocaïne over de grens te laten passeren. Bepaalde gebieden zijn in handen van terroristische organisaties. Ook deze worden gefinancierd om de smokkelaar van A naar B te laten gaan. Europees cocaïnegebruik vergroot hierdoor de invloed van terrorisme en ondermijnt de veiligheid van gemeenschappen.
Het is een arme regio, waardoor veel mensen verleid worden om makkelijk geld te verdienen. Als je je huur niet kan betalen of je gezin niet kan onderhouden, dan biedt smokkel een uitweg. Door het gegeven dat overleven een beweegreden is voor smokkel, krijgt die ene bolletjesslikker uit de krant opeens een menselijk gezicht.
Hoewel West-Afrika economische en politieke vooruitgang boekte, vormt deze externe belasting een bedreiging voor de al bestaande interne uitdagingen. Dit geldt ook voor de gezondheidszorg. Waar landen betrokken raken in de smokkel, groeit het aantal drugsverslaafden. In Guinee-Bissau, Ghana en Nigeria is het aantal –geregistreerde- verslaafden gestegen. Een zwak georganiseerde gezondheidszorg kan, naast de bestaande gezondheidsproblemen, de opvang voor deze mensen niet dragen. Een verhoogde criminaliteit, toename van geweld en drugsmisbruik heeft een direct effect op gezinnen, educatieparticipatie, economische ontwikkeling en sociale cohesie.
Wat kunnen wij doen om dit probleem aan te pakken? Helaas is dit een erg ingewikkeld mondiaal probleem en ligt dit in handen van verdragen van de Verenigde Naties. Stichting Fairtrade Cocaine is daarom ook erg benieuwd naar jullie ideeën. Wat kunnen we doen om een eerlijker drugsbeleid te creëren? Ligt de verantwoordelijkheid bij de politiek, de gebruiker of toch bij de smokkelaar? Is de oplossing in Europa of juist in de productielanden? Moeten wij wereldwijd onze neus ophalen voor cocaïne of is inmiddels wel gebleken dat dat niet lukt?
Heb jij een waanzinnige oplossing? Of juist een pragmatische aanpak? Of wil je meewerken aan ludieke acties om het onderwerp onder de aandacht te brengen? Fairtrade Cocaine is een jonge stichting dat openstaat voor alle gekke ideeën en niet snel schrikt. Schroom niet en leg een lijntje met Fairtrade Cocaine door te mailen naar .
