Hoe lang eet ik nog chocolade?
Door: Hilda van Reeuwijk.
Zondag 11 januari was het dan zover, het Big Fat Chocolate Debate. Ik had er zin in! Niet alleen vanwege de chocoladeproeverij, al ben ik werkelijk dol op chocolade. Maar ook omdat een van de grootste cacaoleveranciers Ghana is, het land waar ik in 2010 verliefd op ben geworden. Negentig procent van de cacao komt uit West-Afrika, met name uit Ivoorkust en Ghana. Voor de gelegenheid had ik me dan ook in mijn groene Ghanese jurk gehesen met een chocoladebruine print.
Voor de gelegenheid had ik me dan ook in mijn groene Ghanese jurk gehesen met een chocoladebruine print
Het debat begon helaas minder vrolijk. De chocolade wordt duurder en als er geen veranderingen komen zal chocola zelfs verdwijnen. Eerder dit jaar hoorde ik iemand al in een radioprogramma zeggen dat chocola dan gewoon weer een luxe product wordt. Destijds was mijn gedachte “maar het is ook een luxe product.” Althans dat was het toen het in 16de eeuw naar Europa kwam vanuit Zuid-Amerika. Toen was het nog een cacaodrank. In de 18de eeuw zijn we er pas een vaste vorm van gaan maken zoals de chocolade die we nu kennen. Ook in de vaste vorm is het lange tijd een product voor de adel gebleven, totdat Napoleon de belasting op chocolade ophief zodat meer mensen konden van chocolade genieten. Maar uiteindelijk bleef chocolade voor veel mensen een luxe product. Mijn oma heeft nooit zoveel chocolade gezien in haar jeugd als ik, en met de komst van hagelslag op de ontbijttafel is het dagelijkse kost voor mij geworden. Die enorme massaconsumptie van chocolade is dus van de laatste jaren en in het hier en nu is het een alledaags product geworden.
Een stijgende economie betekent een toenemende vraag naar luxe producten en uiteindelijk wordt het een vrij alledaags product. De vraag naar cacao neemt dan ook toe doordat de bevolking uit economisch groeiende landen als Brazilië en China meer chocolade gaan eten. Al blijft de Nederlander natuurlijk de grootste chocolade eter met ongeveer vijf kilo chocolade per inwoner per jaar.
Documentaire van Solidaridad
Een van de oplossingen die er zijn is het duurzamer verbouwen van cacao. Daarover hebben we deze avond een documentaire gekeken. De documentaire begon in de grootse chocoladefabriek in Veghel en eindigde in Ghana. Het laatste gedeelte was voor mij natuurlijk een feest van herkenning. Maar ik ben nooit uitgeleerd en zag ik hoe de cacaoboon wordt geoogst en behandeld. Ook liet de documentaire zien hoe een plantage van een ongetrainde boer er uitziet. Op een dergelijke plantage stonden bomen te dicht op elkaar of waren ze te groot waardoor ze minder vruchten dragen. Ook waren er op een plantage meer verrotte vruchten doordat de schimmel niet op tijd werd weggesneden.
De oplossing die de documentaire toonde was een training van Solidaridad. Tijdens deze training leren de cacaoboeren in negen à tien maanden tijd allerlei zaken om meer oogst op van hun plantage te kunnen halen. Deze training is op een plantage en behandelt actuele zaken. De training zal dus niet over oogsten en de behandeling van de boon gaan als ze in het snoeiseizoen zitten.
Door de training brengen de boeren meer cacao naar het handelspunt waardoor ze meer inkomen vergaren. Hierdoor klimmen ze op uit de armoede met als belangrijkste gevolg dat de kinderen van het gezin naar school kunnen. Zo gaf een boerin aan dat ze wil dat haar kinderen gaan studeren en een goede baan vinden in plaats van het bedrijf overnemen.
In het debat na afloop van de film kwam met name naar voren dat het wel overduidelijk een documentaire was in opdracht van Solidaridad. Zo blijft bijvoorbeeld onbelicht hoeveel de boeren nu in de training moeten investeren en waarom niet alle boeren aan de trainingen meedoen. Daarnaast wordt een andere probleem binnen de cacao helemaal niet benoemd, namelijk dat steeds meer jongeren er niet voor kiezen om cacaoboer te worden. Ook stappen veel boeren over op een ander gewas omdat cacao niet veel oplevert. Wat mij brengt bij het belangrijkste punt. Cacao wordt schaarser, dus je zou denken dat de boeren daar nu meer aan kunnen gaan verdienen. Echter is er sprake van een andere tendens, namelijk dat de cacao niet voldoende oplevert voor de boeren. Waar blijft dat geld van de duurder wordende cacao dan? Hoeveel krijgt de boer?
Boeren stappen over op een ander product en hun kinderen gaan naar de stad om daar werk te vinden
Is het dan goed dat er minder cacao wordt verbouwd en misschien zelfs gaat verdwijnen? Boeren stappen over op een ander product en hun kinderen gaan naar de stad om daar werk te vinden. Helaas gaat dat vaak niet zo gemakkelijk. Veel kinderen van deze boeren hebben niet voldoende scholing gehad om daadwerkelijk uit het boerenleven te stappen. Daarnaast is er weinig werk in de stad. Overstappen op een ander gewas is makkelijker gezegd dan gedaan. Daarnaast is cacao nog steeds een van de grootste exportproducten van Ghana. Dus voor de Ghanese economie is het ook van belang dat cacao blijft. Investeren in duurzame cacaolandbouw lijkt nog steeds de beste oplossing. Maar dan moet het wel rendabel worden voor de boeren.
Heftige chocoladequiz
Na het debat was er nog een quiz. Een leuk spel met wat heftige informatie over de cacao. Zo ontvangt de boer minder dan vijf procent van het bedrag van een chocoladereep. En ook blijkt dat we, als we zo doorgaan, in de toekomst een miljoen ton aan cacao te kort komen. De nek-aan-nekrace in deze quiz werd beslist door een ander schokkend feit. “Als we zo doorgaan over hoeveel jaar is de chocola dan op?” Ik dacht dat dit 2020 was, dus na een korte rekensom zei ik “over vijf jaar.” Maar vijf jaar dat is wel heel snel, dacht ik vervolgens, dat kan nooit. Ik ging er vanuit de quiz dan toch verloren te hebben. Maar nee, het bleek toch echt vijf jaar te zijn. Vijf jaar! Het enige goede aan dat nieuws was dat ik de quiz wel had gewonnen.
De proeverij: Chocolade met champagnesmaak
Gelukkig begon toen de chocoladeproeverij. De chocolade werd geleverd door Sweet Sisters. Een chocolaterie met verschillende eerlijke merken. Eerlijk voor mens en milieu. We hebben chocolade van verschillende merken geproefd en op een scorebord werd er bijgehouden wat we proefden en welke chocolade welke score kreeg. Het waren bijzondere merken zoals een CO2 neutraal merk die zijn cacao laat vervoeren per zeilboot! Maar er zat ook een supermarktmerk tussen verstopt. Sommige deelnemers hadden deze hoog op hun scorelijst. Dit gebeurt schijnbaar vaker, omdat het een bekende smaak is. Ik had het supermarktmerk niet opgemerkt maar wel een andere chocoladesoort afgedaan als supermarktmerk. Voor de boeren hoeft een supermarktmerk trouwens niet verkeerd te zijn: Tony Chocolony, enkele huismerken en Verkade verkopen ook fairtrade chocolade. Maar een chocolaterie verkoopt natuurlijk chocolade hoogstandjes voor de echte fijnproever. De smaken zijn intenser en soms ook erg spannend. Mijn favoriet onder de pure chocolade was bijvoorbeeld een chocolade met champagne erdoorheen. Happy New Year. En mijn favoriete melkchocolade was een hele lichte chocolade met vanille.
Na afloop van de chocoladeproeverij ging ik naar huis met mijn prijs, mijn favoriete chocoladereep en mijn andere favoriet die ik er nog bij had gekocht. Ik heb ze opgeborgen als goede wijn voor een speciaal moment.
En wat kan ik nu zelf doen aan de cacao schaarste? Chocolademerken kopen die duurzame landbouw stimuleren en eerlijke lonen betalen aan de cacaoboeren.
