The conflict inside your phone

Door: Hilda van Reewijk. Wat kan je van een lezing over dit onderwerp verwachten? Wat ik van conflictmineralen weet is simpel: Er zijn mineralen die uit de mijnen van Congo komen. Deze mijnen zijn in handen van oorlogsmisdadiger Joseph Kony. Naast dat hij er geld aan verdient en dat hij uitgeeft aan wapens, laat hij jonge jongens onder erbarmelijke omstandigheden in de mijnen werken. Dit is niet alleen het probleem van Congo, maar van de hele wereld. Want de mineralen uit de mijnen gaan naar elke telefoon, laptop en computer. Vandaar het conflict in je telefoon. Of is er meer aan de hand? Judith Sargentini, Europarlementariër en lid van GroenLinks, is één van de sprekers en gaat ons uitleggen wat dit conflict inhoudt.

De arbeidsomstandigheden in de fabrieken

De eerste spreekster, een dame van  , vertelt ons over een ander conflict dat ook verscholen zit in je telefoon. Het conflict tussen de arbeiders en de fabrieken waarin ze werken en onze telefoons worden gemaakt. Wat in de meeste gevallen Foxconn is. Het gaat hier om fabrieken in China. Een land waar de armoede op het platteland nog hoog is. Jonge mensen zoeken hun geluk in de stad. Ze vinden een baan in een fabriek die telefoons maakt, maar dit blijkt al gauw verre van een droombaan te zijn.

In deze fabrieken moet je kunnen werken als een robot: Dagen van dertien uur zijn geen uitzondering in een werkweek van zes dagen. Slapen on the job betekent ontslag, vakantie opnemen kan leiden tot ontslag. Er iets van zeggen is onmogelijk. Naast deze onmenselijke werktijden en werkdruk worden veel fabrieksarbeiders regelmatig blootgesteld aan schadelijke chemicaliën zonder beschermende kleding. Menig arbeider is overleden aan ziektes als gevolg van deze blootstelling. Waarom wordt dit mensen aangedaan? Omdat je zo de consument kan verzekeren van een goedkoop kwalitatief goed product.

Ik voelde mijn (FairPhone) telefoon branden in mijn broek.

Electronic Watch is een organisatie die toeziet op de naleving van arbeidsrechten in de elektronica industrie door middel van maatschappelijk verantwoorde inkoop. Electronic Watch helpt om de arbeidsomstandigheden te verbeteren door aan de vraagzijde verschil te maken. Zij verzorgen contracten tussen de publieke bedrijven, die elektronica in grote getale afnemen, en de fabrieken zoals die in China. In deze contracten staan onder andere eisen over de arbeidsomstandigheden van de arbeiders.

Doordat de vraag naar computers van een bedrijf erg hoog is gaat Electronic Watch er van uit dat een bedrijf moeite wilt doen voor grote klanten waardoor de contracten aantrekkelijk worden.

Conflictmineralen

Naast de slechte omstandigheden van de arbeiders heb je dus nog de conflictmineralen. Dit is een conflict wat veel ingewikkelder is dan ik hiervoor schetste. Alle omringende lande zijn betrokken bij deze burgeroorlog en de corruptie in de regering maakt het er niet beter op. Er wordt wel eens gezegd dat de derde wereldoorlog op het punt staat om los te barsten, maar als ik het zo beluister is die al jaren aan de gang. Iedereen is betrokken bij deze oorlog. Ook wij, elke keer als we een telefoon, tablet, computer of auto kopen. Alles waar mineralen in zitten als tin, wolfraam, tantaal en goud.

Dat zijn de conflictmineralen. Naast dat deze mineralen het conflict voeden zijn de omstandigheden in de mijnen verschrikkelijk. De toegang tot de mijnen is smal en het meeste mijn werk wordt gedaan met de hand. Uren en uren besteden de mijnwerkers onder de grond in het donker met een schamele uitrusting. Lang niet iedereen die in de mijnen werkt is al achttien jaar wat wel zo zou moeten zijn bij zulk lichamelijk gevaarlijk werk.

De keten van conflictmineralen

Judith Sargentini

De mineralen die worden gewonnen in de mijnen komen allemaal bij elkaar op een hoop. Daar vanuit worden ze verkocht aan smelterijen en de gesmolten platen worden opgekocht door fabrieken die hiervan onderdelen maken. Al deze onderdelen komen in een andere fabriek om in elkaar gezet te worden tot een apparaat en vervolgens worden die weer afgenomen door merken die op hun beurt in winkels worden verkocht.

Dat het ingewikkeld is om zo eerlijk mogelijke elektronica te kopen blijkt het uit dit voorbeeld: In Duitsland proberen ze een eerlijke muis te fabriceren. Er zitten verschillende mineralen in een muis en daardoor krijg je een web van vertakkingen van tussenpersonen en tussenprocessen voordat je uiteindelijk bij de mijn uitkomt. Het enige ingrediënt van de computermuis waar zicht op is, is een gerecycled onderdeel uit Duitsland zelf. Van de overige componenten weten ze niet of het eerlijk is verkregen omdat het onduidelijk is waar de mineralen vandaan komen.

Ik sta perplex. Niet alleen van de complexheid van een muis, maar ook van de ondoorzichtigheid van de markt.

De FairPhone als oplossing?

Een nicheproduct dat laat zien dat het ook anders kan is de  . Dit is een telefoon waarvan de meeste mineralen uit een conflictvrije mijn komen (arbeidsomstandigheden daargelaten). Ook heeft FairPhone een fabriek gevonden die een aparte productielijn heeft willen opzetten voor de FairPhone. De mensen die in deze productielijn werken krijgen een eerlijk loon, werken onder verbeterde omstandigheden en met beschermingskleding aan. En vervolgens gaan de telefoons naar Amsterdam en dan naar de klanten.

De FairPhone

FairPhone laat zien hoe lastig het is een doorzichtige markt te creëren, maar ook dat het niet onmogelijk is. Judith is echter van mening dat de nicheproducten niet voldoende zijn om echte veranderingen aan te brengen. Zolang bedrijven uit zijn op winst maken en goedkoper kunnen produceren zullen zij niets veranderen aan de huidige keten. Volgens Judith zal dit pas veranderen als de wetgeving wordt gewijzigd. In Europa is er echter, in tegenstelling tot in de Verenigde Staten, nog geen wetgeving die bedrijven verplicht om te achterhalen of de mineralen in de producten uit conflictvrije mijnen komen.

Een bedrijf als Apple zou hierin een verschil kunnen maken. Apple is een grote naam en dusdanig populair waardoor mensen de producten blijven kopen, ook als ze iets duurder worden. Waarom maakt Apple dan geen statement door de keten zichtbaar te maken en te weigeren producten af te nemen van fabrieken en mijnen waar sprake is van dergelijke misstanden?

Wat kun je zelf doen?

Zelf lever ik graag een bijdrage aan deze verandering. Ik vind het zelf te simpel dat ik met mijn eigen gedrag geen invloed kan hebben op de markt en dat zaken als fairtrade geregeld zou moeten worden via de overheid. Sterker nog, het kapitalisme in zijn puurste vorm zou er voor moeten zorgen dat de markt zichzelf in balans houdt zonder inmenging van overheden. De markt is echter niet in balans, want er worden mensen uitgebuit door onze aankopen.

Wat kan je zelf hiertegen doen? Indien je bij een overheidsinstantie werkt, dan kun je voorleggen om aan te sluiten bij Electronic Watch. En als individu raad ik je aan op zoek te gaan naar de betere niche producten zoals de FairPhone. En tot slot, denk nog eens goed na voordat je elektronica besluit aan te schaffen!